زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان، برای باز کردن گره مذاکرات صلح بیناافغانی دور دیگری از سفرهایش را به منطقه آغاز کرده است. او که نخست به دوحه و سپس به اسلام‌آباد و کابل می‌رود، انتظار دارد که زمان شروع مذاکرات بیناافغانی را تعیین کند و بعد راهی اسلو و صوفیه پایتخت بلغارستان می‌شود تا متحدان آمریکا را از چند و چون مذاکراتش باخبر کند.

اما با وجود کوشش شدید و فشارهای فراوان خلیلزاد، طالبان و دولت افغانستان هنوز نتوانسته‌اند موانع موجود را از سر راه برگزاری گفت‌وگوهای مستقیم صلح بردارند.

دو مانع اصلی، بن‌بست در آزادسازی ۶۰۰ زندانی دیگر طالبان مطابق توافق آنان با آمریکا، و میزان بالای درگیری‌های خشونت‌آمیز (از جانب نیروهای طالبان) در شهرهای افغانستان است. مقام‌های آمریکایی می‌گویند که آقای خلیلزاد در گام اول در جریان دیدار با نمایندگان طالبان در دوحه و رهبران سیاسی افغانستان در کابل، «بر حل مسایل باقی مانده در آستانه مذاکرات بیناافغانی، به ویژه مرحله آخر تبادل زندانیان و کاهش خشونت پافشاری خواهد کرد.»

رابطه خلیلزاد با گروه طالبان در جریان مذاکراتی که به توافق بین آمریکا و طالبان انجامید، از اعتماد زیادی برخوردار شده است، چنانچه تقریبا تمام رهبران شورشیان او را از روی احترام «دکتر صاحب» خطاب می‌کنند. به نظر می‌رسد که مذاکرات او برای کاهش خشونت با طالبان آسان باشد.

در واقع حتی پیش از رسیدن خلیلزاد به دوحه، سهیل شاهین، سخنگوی طالبان، چراغ سبز نشان داد و به رسانه‌ها گفت که این گروه چهل درصد از حملات روزانه خود را که به ۱۲۰ تا ۱۵۰ می‌رسید، کاهش داده است و بمبگذاری و انفجار در کابل را ممنوع کرده است.

اما از سوی دیگر، هرچند رئیس جمهوری افغانستان نیز ۵۰ زندانی «خطرناک» طالبان از میان ۶۰۰ زندانی آنها را به تازگی آزاد کرده است، مذاکرات خلیلزاد با اشرف غنی ظاهرا چندان ساده نخواهد بود.

آقایان خلیلزاد و غنی که بیش از چهار دهه است یکدیگر را می‌شناسند، به تمام خوی و خواص یکدیگر واقفند. از نگاه اشرف غنی، شتابی که خلیلزاد در اجرایی کردن خروج نیروهای آمریکایی و تطبیق روند صلح به کار بسته است، چندان در جهت منافع ملی کشورش نیست. از سوی دیگر، آقای خلیلزاد نگران قربانی شدن روند صلح افغانستان در آستانه انتخابات صد روز آینده آمریکا است و می‌خواهد پیش از هر تصمیم غیرمترقبه اهالی واشنگتن، روند صلح را مسئولانه به مقصد برساند.

بر این مبنا، انتظار می‌رود که آقای خلیلزاد با این پیام به کابل برود که طالبان آماده کاهش خشونت و شروع مذاکرات پس از عید قربان، یعنی در هفته اول ماه اوت است. اما او در عین حال باید بتواند طالبان را آماده کند که در صورت تدام بن‌بست در زمینه آزادی زندانیان‌شان که خطرناک توصیف می‌شوند، ازخودگذشتگی نشان دهند و کوتاه بیایند.

دولت افغانستان می‌گوید که شماری از این زندانیان شهروند خارجی، از جمله پاکستانی هستند و نباید به بهانه روند صلح افغانستان آزاد شوند. به گفته کابل، آزادی ۴۴۵۰ زندانی شورشیان گام بزرگی برای اعتمادسازی در راستای کلیدزدن مذاکرات بیناافغانی است و اگر طالبان واقعا صلح می‌خواهند، نباید بهانه‌تراشی کنند.

اما وزارت خارجه آمریکا که مدیریت صلح افغانستان را از واشنگتن بر عهده گرفته است، با انتشار بیانیه‌ای می‌گوید:‌«هرچند پیشرفت چشمگیری در زمینه تبادل زندانیان صورت گرفته است، تلاش بیشتری نیاز است که این مسئله کاملا حل شود.»

اگر این پیشرفت در کابل و دوحه حاصل شود، ایست دیگر زلمی خلیلزاد در اسلام‌آباد پایتخت پاکستان خواهد بود تا بار دیگر مطمئن شود که این حامی خارجی طالبان نیز برای شروع مذاکرات با آمریکا همسو است. جلب حمایت ژنرال‌ها و سیاستمداران پاکستانی که در ۲۰ سال گذشته میزبان رهبران طالبان در پناهگاه‌های امن در قلمرو خود بوده‌اند، برای موفقیت تلاش‌های صلح در کشور همسایه اهمیت زیادی دارد.

آقای خلیلزاد در مرحله بعدی سفرش وارد صوفیه و اسلو خواهد شد تا آنها را در جریان دستاوردهای دیدارهایش از دوحه، کابل و اسلام‌آباد قرار بدهد. بهترین خبر برای حامیان غربی افغانستان در پایتخت‌های اروپایی، این خواهد بود که اختلافات دولت و طالبان بر سر آزادی زندانیان و کاهش خشونت حل شده است و زمان شروع مذاکرات بیناافغانی نهایی شده است.

این سفر در زمانی انجام می‌شود که تشدید خشونت‌ها، کل روند صلح آمریکا برای افغانستان را تهدید می‌کند. شورای امنیت ملی افغانستان هفته پیش گفت که طالبان تنها در یک هفته ۴۶ غیرنظامی را کشته‌اند و ۹۳ تن دیگر را مجروح کرده‌اند.

آقای خلیلزاد نتایج دیدارهایش در منطقه را به مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا ارایه خواهد کرد که برای رساندن خبر خوش به دونالد ترامپ در این شب و روزهای حساس، لحظه شماری می‌کند.